سوال:

فلسفه گفتن سه الله اکبر بعداز نماز ها چیست؟

پاسخ:

پس از نماز استحباب دارد سه بار تکبیر گفتن است و مردم آن گونه که متعارف است دست‏ها را هنگام تکبیر تا برابر گوش‏ها بالا مى‏آورند. ولى متأسفانه این عمل به صورت کشیدن دست‏ها بر روى ران و… درآمده که باید با ارشاد و تبلیغ این رفتار را اصلاح نمود.

هرچند بسیاری از نمازگزاران پس از سلام نماز، سه مرتبه با حرکت سر و یا احیانا تکان دادن مختصر دست، نماز را خاتمه می بخشند، اما چنین کیفیتی در روایات و منابع فقه توصیه نشد (البته حرام هم نیست!) و در مقابل آنچه مورد توصیه روایات و در نتیجه فتوای مراجع محترم تقلید است، این می باشد: «مستحب است نمازگزار پس از اتمام نماز، سه مرتبه دست ها را تا مقابل گوش ها بلند سازد و در همین حالات سه مرتبه الله اکبر هم بگوید»

(مضمون تلفیقی از دو حدیث، ر.ک: وسائل الشیعه، ج۴ باب ۱۴ (ابواب التعقیب) ح۱ و ۲؛ عروه الوثقی ۱/ صلوه، فی التعقیب، الاول …)

الف) علت استحباب چنین رفتاری

یکی از شاگردان حضرت امام صادق، علیه السلام می گوید: از حضرت امام صادق علیه السلام پرسیدم به چه علت نمازگزار پس از سلام نماز سه مرتبه تکبیر گفته و با هر تکبیر دستها را بلند می کند؟

ایشان پاسخ فرمودند: بدین علت که وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، مکه را فتح نمود، نماز جماعت ظهر را با اصحابش در کنار حجر الاسود اقامه کرد و آنگاه که سلام نماز را داد دستها را بلند کرد و سه مرتبه تکبیر گفت و این دعا را خواند

«لا اله الا الله وحده وحده انجز وعده و نصر عبده و اعز جنده و هزم الاحزاب وحده فله الملک و له الحمد یحیی و یمیت و هو علی کل شیء قدیر» پس رو به یارانش فرموده و خطاب کردند: این تکبیر و این دعا را پس از هر نماز واجب بخوانید و ترک نکنید، که هر کس چنین عملی را پس از سلام نماز انجام دهد شکر واجبی را ادا کرده شکر الهی بابت تقویت اسلام و سپاهیان اسلام.(وسائل الشیعه ۴/۱۰۳۰/ ب۱۴ ح۲)

ب) حکمت و اسرار عمل مزبور

شاید این اسرار و رموز در رفتار فوق نهفته باشد: (برداشت و اقتباس آزاد از آداب نماز، مرحوم آیه الله امام خمینی (ره)، ۳۷۷) هر تکبیر اذعان یک مرحله از سه نوع توحید الهی است:

توحید در خالقیت (توحید افعالی، توحید ذات خدا، توحید در اسماء و صفات) و نمازگزار با هر تکبیر زبان به اعتراف می گشاید.

۲- این بلند کردن دستها و نزدیک ساختن به گوش، اشاره به طرد و فرا افکندن تعلق خاطر خود به نماز است تا مبادا عجب و خود بینی در قلب او راه یابد. ۳- اظهار ذلت، عجز، قصور و تقصیر خویش در محضر مقدس حضرت باری تعالی است.

امیدواریم موفق باشید.

مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی